Brud - co to jest?

Brud - niezbędna wiedza

rodzaj, pochodzenie, sposób rozpuszczania

Źródła i typ zabrudzeń

Istnieją tylko dwa spozoby powstawania brudu. Zabrudzenia na wykładzinie wnoszone z zewnątrz budynku (piasek, kamyki, liście, a nawet sadza). Najpopularniejszym zewnętrznym źródłem brudu jest powietrze, które przenosi sadzę, pyły i inne zanieczyszczenia obecne w atmosferze. Pozostały brud jaki spotykamy na wykładzinach, dywanach pochodzi z wewnątrz budynku są to włosy, włókna z ubrań, produkty spożywcze itp.

Niezależnie od źródła pochodzenia brudu dzielimy go na trzy kategorie - istotne z punktu widzenia czyszczenia:

Rozpuszczalne w wodzie
Wymagające rozpuszczalników chemicznych
Nierozpuszczalne

Rozpuszczalne w wodzie

Zabrudzenia, które ulegają rozpuszczaniu w wodzie to m.in.: cukier, skrobia, sole oraz zabrudzenia płynne.

Wymagające rozpuszczalników chemicznych

W tej kategorii zaliczane są produkty ropopochodne takie jak asfalt, substancje smoliste, smary oraz oleje pochodzenia roślinnego i zwierzęcego.

Nierozpuszczalne

Do nierozpuszczalnych zabrudzeń to piasek, glina, kwarce, gips, węgiel, włókna celulozowe, włókna pochodzące z ubrań, włosy ludzkie i zwierzęce, papier, trawa itp.

Struktura brudu w wykładzinie

W tabeli poniżej przedstawione są wyniki badań nad procentowym udziałem poszczególnych kategorii zabrudzeń w wykładzinie.

Jak wynika z badań około 75% zabrudzeń należy do kategorii nierozpuszczalnych, a zatem potencjalnie można usunąć je poprzez odkurzanie. W praktyce jednak, ponieważ włókna poryte są różnymi zabrudzeniami lepkimi, duża część nierozpuszczalnych zabrudzeń przywiera do włókna i opiera się czyszczeniu odkurzaczem. Szczególnie, gdy odkurzanie nie jest regularne.

Kategoria	Skład	Źródło	Dom %	Obiekt %
Nierozpuszczalne cząsteczki i włókna	glina piasek, kwarc, gips, pył węglowy	wnoszone na butach	55 %	50 %
	włókna białkowe	ludzie, zwierzęta	12 %	10%
	włókna celulozowe	ludzie, zwierzęta	12 %	14%
Suma			79%	74%
Rozpuszczalne w wodzie	cukier, skrobia, sole, zbrudzenia płynne	produkty spożywcze, wydzieliny ludzi i zwierząt	6%	12%
Rozpuszczalne chemicznie	smoła, asfalt, smary; oleje zwierzęce i roślinne	wnoszone na butach; opary kuchenne, oleje pochodzenia ludzkiego i zwierzęcego	10%	10%
Pozostałe			5 %	4 %
RAZEM			100%	100%

Podział na zabrudzenia rozpuszczalne w wodzie i chemiczne jest istotny, ze względu na dobór odplamiaczy i środków stosowanych do prania wykładzin. Generalną zasadą jest, że zabrudzenia rozpuszczalne w wodzie usuwa się przy pomocy środków detergentowych, a rozpuszczalne chemicznie za pomocą środków rozpuszczalnikowych. Oczywiście w obu przypadkach muszą to być środki przeznaczone do czyszczenia wykładzin.

Zabrudzenia nierozpuszczalne usuwa się w większości poprzez odkurzanie na sucho. Powinno być żelazną zasadą, że przed każdym praniem wykładziny odkurza się ją bardzo starannie, najlepiej odkurzaczem z wirującą szczotką.

Kumulacja brudu w wykładzinie

W trakcie eksploatacji w wykładzinie zaczyna gromadzić się brud. Początkowo dotyczy to głównie obszaru w bezpośrednim sąsiedztwie wejścia. Stopniowo wykładzina w pobliżu wejścia „nasyca” się brudem i nie jest go dalej w stanie przyjmować. Kumulacja zabrudzeń postępuje w głąb budynku.

Innym niekorzystnym zjawiskiem jest utlenianie się zabrudzeń typu oleistego. W wyniku tego procesu powstaje bardzo twarda i trudna do usunięcia emulsja pokrywająca włókna. Tego typu zjawisko jest szczególnie niekorzystne dla wykładzin z włókna polipropylenowego, które przyjmuje olej i wchodzi z nim w reakcję na trwale zmieniając swój wygląd. Oprócz uszkodzeń mechanicznych jest to główny powód powstawania tzw. ścieżek w głównych ciągach komunikacyjnych w budynku.

Aby zapobiec niekorzystnym zjawiskom związanym z kumulacją brudu należy zadbać o zabezpieczenie stref wejściowych do budynku systemem wycieraczek oraz regularnie odkurzać wykładzinę i usuwać na bieżąco zauważone plamy. Zabezpieczenie stref wejściowych nie może ograniczyć się do zainstalowania wycieraczek. Warto jest poświęcić dużo uwagi czyszczeniu wycieraczek. Trudne do przecenienia jest regularne ich odkurzanie. W obiektach o dużym natężeniu odkurzanie trzeba stosować nawet kilka razy dziennie.

Pozorne zabrudzenia

Należy odróżnić sytuację w której wykładzina jest brudna od takiej, gdy tylko wygląda na brudną pomimo wcześniejszego skutecznego wyczyszczenia. Poniżej opisuję trzy zjawiska, które powodują „brudny” wygląd obiektywnie czystej wykładziny.

Zarysowane włókna

W trakcie eksploatacji wykładziny, jej włókna ulegają zarysowaniu przez twarde cząsteczki brudu. Powstałe rysy powodują niejednorodne odbijanie światła od włókna. Światło odbija się od porysowanego włókna w podobny sposób, jak od zabrudzonego. Efekt takiego załamania światła nasila się po wyschnięciu wykładziny. Prowadzi to do kłopotliwej sytuacji dla profesjonalisty czyszczącego wykładzinę u klienta. Mechanizm wyjaśnia poniższy schemat.

Nowe włókno pozbawione jest zarysowań i zabrudzeń. Światło odbija się od niego równomiernie dając wrażenie czystości i nasycenia kolorem.

Po pewnym czasie w wykładzinie gromadzi się brud. Twarde cząsteczki brudu rysują włókno, a inne zabrudzenia przywierają do niego tworząc nieregularną otoczkę. Światło odbija się od włókna, brudu oraz zarysowań w nieregularny sposób w wyniku czego wykładzina wygląda na brudną. Proces ten jest szczególnie widoczny na ścieżkach w głównych ciągach komunikacyjnych. Klient zleca czyszczenie profesjonaliście wierząc, że wykładzina odzyska dawny wygląd.

W wyniku profesjonalnego czyszczenia brud został z włókna usunięty, ale cudów nie ma i zarysowania pozostały. Zaraz po zakończeniu czyszczenia włókno pokryte jest cienką warstwo wilgoci w wyniku czego dosyć regularne odbicie światła maskuje zarysowania. Wykładzina wygląda na czystą, ładnie pachnie i klient jest zadowolony... aż do rana gdy zobaczy wykładzinę po wyschnięciu. Światło odbite od porysowanego włókna powoduje wizualny efekt zbliżony do zabrudzenia pomimo, że obiektywnie można stwierdzić, że wykładzina jest czysta. Klient wzywa firmę i reklamuje wykonaną usługę. Profesjonalista ponownie czyści ścieżki w ciągach komunikacyjnych zachodząc w głowę co się stało. Oczywiście jego jedyną „winą” jest to, że nie wyjaśnił klientowi czego można spodziewać się po czyszczeniu.

Opisanemu powyżej zjawisku przeciwdziałać można jedynie poprzez dobre zabezpieczenie wejść do budynku, regularne odkurzanie, okresowe zabiegi pielęgnacyjne i pranie dogłębne wykładziny jeden lub dwa razy w roku.

Wyblakłe kolory

Pod wpływem światła, a zwłaszcza światła słonecznego zawierającego promienie UV, wykładziny blakną tracąc swój oryginalny kolor. Podobnie jak w przypadku zarysowań proces ten nie zachodzi równomiernie na całej wykładzinie. Po dokładnym wyczyszczeniu wykładziny różnice w kolorze ulegają uwydatnieniu. Klient wini firmę czyszczącą i reklamuje usługę. Świadomość tego zjawiska pozwala wytłumaczyć klientowi naturę problemu i uniknąć kłopotów.

Uszkodzenia mechaniczne

W trakcie chodzenia, przesuwania sprzętów lub jazdy kółkami krzeseł po wykładzinie poddajemy jej włókna dużym obciążeniom. Oczywiście konstrukcja wykładziny oraz właściwości włókna (zwłaszcza poliamidowego) umożliwiają kilkuletnią eksploatację wykładziny bez nadmiernego zużycia. W przypadku jednak, gdy zaniedbuje się odkurzanie i pielęgnację wykładziny ziarna piasku i inne cząstki brudu gromadzą się u podstawy włókien. Włókno załamane na takim ziarnku piasku ulega trwałemu załamaniu. W rezultacie na wykładzinie pojawiają się wydeptane ścieżki. Jest to proces nieodwracalny i nie da się poprzez czyszczenie przywrócić pierwotnego wyglądu wydeptanej wykładzinie. Warto o tym pamiętać przyjmując zlecenie i nie obiecywać gruszek na wierzbie.