Trochę historii

Wszystko, co o dywanach wiedzieć się powinno…

Funkcje dywanu

Dywany i dywaniki to najczęściej spotykane w domach oraz oddawane do profesjonalnego czyszczenia podłogowe elementy wystroju wnętrz. Klienci cenią je z wielu powodów: dodają ciepła i koloru podłogom (zarówno drewnianym, jak i z tworzywa), kryją starą wykładzinę, oraz są bajecznie wzorzyste i kolorowe – każdy, nawet najbardziej wybredny, znajdzie coś dla siebie. Producenci i dystrybutorzy mówią, że odpowiednio wyeksponowany dywan „sprzedaje się sam”, przy minimalnym wysiłku ze strony sprzedawcy.

Materiał

Dywany i dywaniki są wytwarzane z najprzeróżniejszych materiałów – wełny, jedwabiu, włókien roślinnych i syntetycznych, farbowanych owczych skór, z wplatanymi lub wklejanymi innymi materiałami (np.: kamyki, kryształki, drewno, wiklina itd.), produkowane ręcznie lub maszynowo, tkane, tuftowane…

Rozmiary

Rozmiary i kształty także mogą być zróżnicowane – producenci oferują mini-dywaniki jak do domków dla lalek lub pokoi dziecinnych (o powierzchni mniejszej niż 1m2) po olbrzymy o powierzchni kilkuset metrów kwadratowych. Jednak najpopularniejsze na rynku rozmiary to 150x90 cm, 180x120 cm, 240x150 cm, 270x180 cm 360x270 cm.
[ilustracja? Np. Agnelli dywaniki]

Kolory i desenie są zależne od trendów wystroju wnętrz i zmieniają się równie często, jak modne fasony ubrań. Jedno jest pewne – można obecnie wykonać każdy dywan, może z wyjątkiem latającego…

Pochodzenie

W Polsce istnieją dwie rodzime liczące się fabryki dywanów i wykładzin dywanowych – Agnella S.A. i Kowary S.A., ale duża część dostępnych na rynku produktów jest importowana zarówno ze Wschodu jak i z Zachodu. W większości są to dywany o konstrukcji typu Wilton tkany lub tutfowany, również Axminster oraz Brussels.

Rodzaje

Ogólnie dywany można podzielić na trzy rodzaje - tkane, tuftowane i igłowane. Niezależnie od konstrukcji, wykładziny i dywany mogą być wyprodukowane z włókien naturalnych (wełna, bawełna, jedwab) lub syntetycznych (wiskoza, poliamid, polipropylen) oraz ich mieszanek. Mogą też być wzbogacane składnikami o działaniu anty-elektrostatycznym, zapobiegającymi zabrudzeniom czy zwiększającymi trudnopalność.

Dywany orientalne

Ręcznie tkane dywany orientalne stają się coraz bardziej popularne w Polsce. Posiadanie przedmiotu, na wykonanie którego rzemieślnik w odległym kraju poświecił miesiące pracy jest swoistym snobizmem. Pierwsze dywany orientalne do Polski dotarły wieki temu – jako łupy wojenne zdobyte w potyczkach z Turkami i długo były uznawane za symbol luksusu. W latach osiemdziesiątych Europę, a następnie Polskę zalała fala tanich podróbek pochodzących z Chin, co spowodowało znaczne obniżenie ceny, ale i jakości kupowanych „persów”. Obecnie można kupić dobre jakościowo dywany w rozsądnych cenach – pochodzące z różnych krajów Bliskiego i Dalekiego Wschodu – Turcji, Egiptu, Armenii, Dagestanu, Iranu, Afganistanu, Pakistanu, Indii, Nepalu i Tybetu oraz Chin.

Typy

Ręcznie tkane dywany można podzielić na trzy typy: tkane płasko, ręcznie wiązane i ręcznie tuftowane. Najbardziej znane są płasko tkane kilimy, pochodzące z Afganistanu, Chin, Iranu i Turcji. W tych dywanach kolorowy wątek jest przeplatany pomiędzy nićmi osnowy. W podobny sposób powstają indyjskie dhurries, jednak większość z nich jest tkana maszynowo, a wzór drukowany później. Nieco inaczej tkane są dywany Soumak – tam nić wątku jest owijana wokół osnowy.

kilim - czarno-bały
soumak – kolor

Ręcznie tuftowane – są produkowane w Indiach i Chinach. Powstają one w nieco inny sposób niż dywany tkane. Płótno z naniesionym wzorem jest rozpinane na pionowej ramie. Następnie pracownicy tkalni za pomocą ręcznych pistoletów "wstrzeliwują" w nie przędzę w odpowiednich kolorach, formując pętelki. Pętelki te są później rozcinane i ewentualnie przycinane, aby uwypuklić wzór. Średnio na metr przypada około 200 tuftów, ale w lepszych jakościowo może ich być nawet 250.

Ręcznie tkane dywany powstają na drewnianych lub metalowych krosnach. Krosna mogą być pionowe – jak w warsztatach tkackich, lub poziome. Takich składanych, horyzontalnych krosien używają plemiona koczownicze.

Barwniki

Ciągle stosuje się nie tylko farby chemiczne, ale i pozyskiwane z naturalnych składników, na przykład roślin czy pancerzyków z owadów. Tradycyjne barwniki oferują mniejszą gamę kolorów, istnieje też ryzyko, że z czasem zmieni się odcień. Trudne jest też uzyskanie identycznego odcienia, dlatego w jednym dywaniku można znaleźć kilka różnych odcieni jednego koloru.

Ciekawostka

Nie wiadomo jak starym zwyczajem jest tkanie.
Jak dotąd najstarszym dywanem tkanym jest liczący 2400 lat turecki dywanik, znaleziono w 1949 w syberyjskim lodzie.
Jeszcze starszy fragment datowany na ok. 4000 rok p.n.e. odkryto kilka lat temu w Chinach.
Na ziemiach Polskich najstarsze dywanowe znaleziska pochodzą z X wieku. Odkryto je na wyspie Wolin.

Słowniczek

Axminster – krótkie kawałki przędzy są przewlekane (w kształcie litery U) podczas tkania spodu dywanu.
Brussels – runo w kształcie pętelki powstaje z ciągłej przędzy.
Runo cięte/welwet (welur) – pętelki uformowane podczas tkania maszynowego są docinane po zakończeniu tkania i tworzą pęczki w kształcie litery U.
Runo cięte- pętelkowe – kombinacja rozciętych i całych pętelek. W wyniku uzyskuje się dywan o różnej wysokości runa np. tworzącym wzór.
Runo pętelkowe – pętelki są formowane za pomocą ciągłej przędzy podczas tkania.
Tuftowanie - rzędy igieł wbijają przędzę w podłoże pierwotne. Haczyki wyłapują pętelki podczas cofania igły i wyciągają tuft na określoną wysokość.
Wilton – spód jest tkany w tym samym czasie, w którym wątek tworzy pętelki na powierzchni.
Wilton face to face – metoda tkania redukująca czas i koszty. Jednocześnie powstają dwa dywaniki, przędza przechodzi z jednego na drugi. Po ukończeniu tkania dywaniki się rozcina.